заходнеўкраінскі зямлі - Усходняя Галічына (цэнтр - Львоў), Букавіна (Чарнаўцы), Закарпацце (Мукачава) - да заканчэння Першай сусветнай вайны ўваходзілі ў склад Аўстра-Венгерскай імперыі. Паглыбленне крызісу Габсбургскай імперыі суправаджалася ростам нацыянальнага руху ўкраінскі. Украінскія палітычныя дзеячы пачалі падрыхтоўку да стварэння ўласнай дзяржавы. Пра гэта было зроблена заяву 18 кастрычніка 1918 г. Гэты дзень лічыцца днём абвяшчэння на заходнеўкраінскіх землях дзяржавы, пазней атрымала назву Заходне-Украінская Народная Рэспубліка (ЗУНР)
Намеры ўкраінскіх палітыкаў супярэчылі намерам палякаў адносна адукацыі «вялікі» польскай дзяржавы, у склад якой планавалі ўключыць заходнеўкраінскі зямлі. Каб не дапусціць захопу палякамі улады, якую ўкраінская спадзяваліся атрымаць мірным шляхам з рук аўстрыйцаў, група маладых украінскіх афіцэраў на чале з Д. Витовским ўзяла ініцыятыву ў свае рукі. У ноч з 31 кастрычніка на 1 лістапада 1918 г ўкраінскія ваенныя злучэння ўзялі пад кантроль Львоў, а на наступны дзень іншыя гарады Галічыны. Абяцаньне дэмакратычных мае рацыю, рэформаў, 8-гадзіннага працоўнага дня забяспечыла новай улады шырокую падтрымку насельніцтва. Але палякі, якія таксама сталі на шлях адраджэння сваёй дзяржавы, павялі барацьбу супраць ЗУНР. Ўспыхнула Украіны-польская вайна (1918-1919 гг.)
Інакш развіваліся падзеі на Букавіну і Закарпацце. 6 лістапада 1919 года на Букавіну пачалося нацыянальнае паўстанне, улада перайшла да краявога камітэта на чале з А. Паповіч. Але ўжо 11 лістапада бок акупавалі румынскія войскі. Закарпацце, якое стала арэнай проціборства украінскім, чэшскім і вугорскім арганізацыям, таксама было занята замежнымі войскамі
5 Лістапад 1918 на старонках газеты «Справа» з'явілася праграмная дэкларацыя Нацыянальнага Савета, згодна з якой ЗУНР абвяшчалася дэмакратычнай рэспублікай, сацыяльную аснову якой складалі працоўныя. 9 лістапада быў прызначаны часовы ўрад - Генеральны Сакратарыят на чале з К. Лявіцкі. Факт абвяшчэння рэспублікі апублікавалі толькі 13 лістапада 1918, пасля адрачэння імператара
22-26 лістапада 1918 адбыліся выбары дэпутатаў Украінскай Народнай Рады, нададзенага прадстаўнічымі і заканадаўчымі функцыямі. Большасць дэпутатаў стаяла на нацыянальна-ліберальных пазіцыях, аддаючы перавагу будаўніцтве дзяржаўнасці перад радыкальнымі сацыяльна-эканамічнымі пераўтварэннямі. Прэзідэнтам ЗУНР стаў Я. Петрушевич. Савет імкнулася забяспечыць правы нацыянальных меншасцяў, якім было аддадзена 30% дэпутацкіх месцаў.
Сацыяльная стабільнасць забяспечвалася распачатай у красавіку 1919 г. аграрнай рэформай, якая прадугледжвала экспрапрыяцыю маёнткаў буйных уласнікаў (пераважна палякаў), перадачу зямель малазямельных і беззямельных украінскім сялянам
Надзвычай важным актам дзяржаўнасці стала аб'яднанне УНР і ЗУНР 22 студзеня 1919 года (Акт ўз'яднання). Назва ЗУНР было зменена на Заходнюю вобласць Украінскай Народнай Рэспублікі (ЗОУНР) пры поўным яе аўтаноміі
Украінскі-польская вайна, фактычная міжнародная ізаляцыя ЗУНР негатыўна паўплывалі на яе лёс. Безвыніковай апынулася дзейнасць ЗУНР і УНР на Парыжскай мірнай канферэнцыі. 25 чэрвеня 1919 г. прадстаўнікі Антанты прызналі права Польшчы на акупацыю Усходняй Галіцыі, хоць і падкрэсьлівалі часовы характар акупацыі. Асабліва варожа ставілася да ЗУНР Францыя, якія бачылі ў моцнай Польшчы процівагу Германіі на ўсходзе
Беларускую