§ 21. Германія
1. Паражэнне Германіі ў ПЭршы сусветнай вайне
18 ЛІПЕНЬ 1918 г. войскі Антанты перайшлі ў рашучаенаступ супраць нямецкіх войскаў. Нямецкія войскі хутка адкочваліся таму. Патакіх умовах начальнік генеральнага штаба Германіі Гіндэнбург канчатковапераканаўся, што вайна прайграна.
14 Жніўня 1918 ён заявіў імператаруВільгельму II, што неабходна дабіцца завяршэння вайны дыпламатычнымспосабам, пакуль нямецкія войскі знаходзяцца на тэрыторыі праціўніка. Да таго жадзін за адным пачалі капітуляваць саюзнікі Нямеччыны: 29 вер1918 г. - Балгарыя, 10 кастрычніка - Турцыя, 3 лістапада -Аўстра-Вугоршчына.
3 кастрычніка 1918 г. канцлерам Германіі быў прызначаныМакса Баденского, які зьвярнуўся да прэзыдэнта ЗША Вільсан з просьбай абперамір'і.
У адказ Вільсан запатрабаваў яшчэ да пачатку перамоўадвесці нямецкія войскі з захопленых тэрыторый, адрачэнне кайзера, стварэннеадказнага перад рэйхстагам ўрада. Германія была вымушана пагадзіцца нагэтыя ўмовы. Былі адмененыя артыкула Канстытуцыі, якія замацоўвалі адказнасцьўрада перад кайзера. Пачалося абмеркаванне пытання аб адрачэнніВільгельма II. Ён тым часам выехаў у стаўку нямецкіх войскаў на Заходнімфронце.
Вайна дорага каштавала Германіі: больш за 2000000загінуўшых, мільёны параненых і скалечаных, значныя матэрыяльныя страты, хоцьбаявыя дзеянні вяліся не на яе тэрыторыі і яна не была разбурана падчасбаявых дзеянняў.
2. Рэвалюцыя ў Германіі
Рэвалюцыйны атрад (9 лістапада1918 г.)
Нямецкая рэвалюцыя пачалася з паўстання 3 лістапада 1918 г. г. ваенныхмаракоў у горадзе Кілі, абураных спробай камандавання кінуць флот у апошні бой,каб, ахвяраваўшы ім, дамагчысявыгадных умоў перамір'я. Пераход улады ў Кілі ў рукі маракоў і падставыімі першай ў Нямеччыне савета выклікаў ланцуговую рэакцыю ва ўсёй краіне. Улады выслізнула з рукўрада. 9 лістапада 1918 г. рэйхсканцлер Макс Баденский паспяшаўсяперадаць уладу сацыял-дэмакрату Фрыдрыха Эберта і заявіў аб адрачэнні кайзераВільгельма II, які збег у Нідэрланды. Нямеччына была абвешчанаярэспублікай. 10 лістапада Берлінская савет стварыў часовы ўрад - Саветнародных упаўнаважаных, які складаўся з прадстаўнікоў двух працоўных партыяў:Сацыял-дэмакратычнай партыі Германіі (СДПГ) і Незалежнай сацыял-дэмакратычнайпартыі Германіі (НСДПГ). Савет народных упаўнаважаных адмяніла надзвычайныязаконы, ўстанавіла 8-гадзінны працоўны дзень і абавязала прадпрымальнікаў заключыцькалектыўныя дамовы з прафсаюзамі, выказалася за скліканне Ўстаноўчага сходу длястварэння канстытуцыі. Ад яе імя было падпісана Камп'енскае перамір'е; вайнаскончылася.
Савет Народных упаўнаважаных -рэвалюцыйны ўрад Германіі
Адначасова ў краіне набыло сілу рух за сацыялістычнуюрэвалюцыю, за ўсталяванне ўлады саветаў і неадкладнае абагульванні уласнасці. На чалегэтага руху стаяла група "Спартак", члены якой фармальна знаходзіліся ўНСДПГ. Кіравалі групай Карл Лібкнехт і Роза Люксембург. Пачалася палярызацыясіл з відавочным перавагай у бок ўрада. Першы Всегерманской з'езд саветаў у снежні1918 адмовіўся падтрымаць лёзунг "Уся ўлада Саветам!" івыказаўся за правядзенне выбараў у Устаноўчы сход, прызначаны на 19 студзеня1919 У пачатку студзеня ўтворана спартаковцев Камуністычная партыяНямеччыны разам з часткай "незалежных" спрабавала ўсталявацькантроль над Берлінам і побач іншых гарадоў, даўшы падстава для адкрытагазбройнага выступу іх палітычных супернікаў. Сацыял-дэмакраты, заручыўшысяпадтрымкай вайсковых, звярнуліся да рашучых дзеянняў. Студзень 12 яны задушылі выступкамуністаў і ўсталявалі поўны кантроль над Берлінам. Студзень 15 былі забітыя КарлаЛібкнехта і Розу Люксембург. Спробу камуністаў прыйсці да ўлады узброеным шляхамбыў ліквідаваны.
Баі ў Берліне ў студзені 1919 года
3. Веймарская рэспубліка
Праведзены 19 студзень выбары ў Устаноўчы сход далі перамогуправым і цэнтрысцкай партыі. Камуністы байкатавалі гэтыя выбары.
Устаноўчы сход працавалі ў ціхім гарадку Веймаре, што напоўдні Германіі. Распрацаваная імі канстытуцыя і рэспубліка, утворанная на яеаснове, якія атрымалі назву Веймарскай.
Канстытуцыя ўвяла ў Германіі ўсеагульнае выбарчае права іграмадзянскія свабоды. Германію абвяшчалася федэратыўнай рэспублікай змоцнай прэзідэнцкай уладай, але адказным перад рэйхстагам урадам.Фрыдрыха Эберта быў абраны першым прэзідэнтам. Другім і апошнім прэзыдэнтамВеймарскай рэспублікі стаў 1925 генерал-фельдмаршал Гіндэнбург.
Ф. Эберт
Аднак рэвалюцыйныя настроі ў Германіі яшчэ доўга давалісяведаць. 13 Красавік 1919 на тры тыдні ўсталявалася савецкая ўлада ўБаварыі, У 1920 г. правыя сілы паднялі мяцеж ("Капповський путч") на тры днязахапілі ўладу ў Берліне, але сутыкнуўшыся з магутнае супраціўленне насельніцтва вымушаныябылі адступіць, 1923магутныя выступленні рабочых адбыліся ў Саксоніі і Цюрынгіі, а ў Гамбургу падкіраўніцтвам будучага лідэра Камуністычнай партыі Нямеччыны Эрнста Тэльманаўспыхнулі ўзброеныя паўстанні, інспіраванае СССР.
Парад чырвоных франтавікоў "-ваенізаванай арганізацыі КПГ (1926 г.)
Акрамя палітычных праблем малады рэспубліцы прыйшлося пераадольваць і эканамічнуюкрызіс выкліканы патрабаваннямі краін Антанты плаціць неверагодныя рэпарацый. СпробаФранцыі і Бельгіі шляхам акупацыі Рура - прамысловага сэрца Германіі - якіДава 70% вугалю і 50% сталі, яшчэ большпагоршыла сітуацыю. У Нямеччыне пачалася нябачаная гіперінфляцыя: ў сярэдзіне1922 даляр каштаваў 10 марак, то праз год 1 млн. марак. Паўтары сотнідрукаваных фабрык не паспявалі друкаваць грошы і новыя нулі на банкнотахдамалёўвалі ў банках. Для атрымання заработнай платы рабочым прыходзіласяпрымаць кошыкі. Цэны ў крамах мяняліся кожную гадзіну. Але дзякуючы гіперінфляцыідзяржава страціла ўсіх ваенных абавязкаў, а прадпрымальнікі атрымалі фактычнабеззастаўныя кридиты. Значна знізілася заробак - яна складала за 40% аддаваеннай. Беспрацоўе дасягнула 6 млн чалавек.
Банкноты ў дваццаць і сто мільярдаўмарак
Рабочыя з кошыкамі для бялізны ідуць атрымаць заработную плату
У такой сітуацыі паднялі галаву ўсё антивеймарськи сілы, як злева (камуністы),так і справа (нацысты). Толькі дзякуючы рашучым дзеянням урада Штреземана, якіпадтрымала армія, удалося выратаваць сітуацыю. А увядзенне плана Дауэсапалегчыла эканамічнае становішча краіны. Да 1929 г. Германія атрымала 11000000000даляраў кридитив, што дазволіла аднавіць даваенныя эканамічныя паказьнікі.Галоўнае, за гэтыя гады ў эканоміцы Германіі адбыліся якасныя змены: адбыласякарэнная мадэрнізацыя вытворчасці, пидприеництво ахапіла шырокія слаінасельніцтва, Германія заняла першыя пазіцыі ў аўтамабільнай, авіяцыйнай іхімічнай прамысловасці. Заработная плата вырасла на 60%. На 1929 г. нямецкаяэканоміка давала 10% сусветнай вытворчасці і 12% сусветнага гандлю. Аднакпаказчыкі маглі б быць значна лепш, як бы не выплаты рэпарацый, якія складалі2500000000 марак у год. Для іх выплат ўводзіліся высокія падаткі (у 2 разыперавышалі даваенныя) як прамыя, так і ускосныя, у прыватнасці на піва.
4. Зараджэннефашысцкага (нацысцкага) руху
Фашысцкае рух у Германіі ўзнік адразу пасля Першай сусветнай вайны.
Прычынамі яго ўзнікнення былі рэваншысцкіх настрою пасля паразы ў вайнеі падпісанне зьневажальных умоваў Версальскага дагавора, сацыяльная неабароненасцьбольшай часткі насельніцтва прычыны нарастальнай пасляваеннай разрухі, рэакцыя набальшавіцкую палітыку экспарту сусьветнай рэвалюцыі.
Версальскі дагавор спарадзіў нацызм.Карыкатура
Нацыянал-сацыялістычную рабочую партыюГерманіі (НСДАП), якая стала цэнтрам прыцягнення ўсіх фашыстаў, быў утвораны 1919 г. (да 1920 г.яна называлася Рабочая партыя Германіі). Параўнальна хутка лідэрам гэтай партыістаў Адольф Гітлер. У 1923 г. нацысты спрабавалі арганізаваць мяцеж уБаварыі («піўны путч"), але пацярпелі паразу. Усё кіраўніцтва НСДАП апынулася ўў `турмы. Тутў ў `турмы Гітлер напісаў кнігу "Майн Кампф" ("Мая барацьба"), у якойвыклаў асноўныя праграмныя палажэнні фашысцкага руху ў Германіі. У20-я гг яны ледзь гібець. Хуткі рост іх ўплыву пачалося падчас эканамічнага крызісу 1929-1933 гг
Выступ А. Гітлера на адных з першыхзбораў нацыстаў
Нямецкінацызм не вырас на роўным месцы, у яго былі свае ідэалагічныя карані.Папярэднікамі нацысцкай ідэалогіі былі французскі сацыёлаг Жозэф Арцюр дэГабіно і і англійская арыстакрат Х'юстан Стюарт Чэмберлен. Габіно стварыў четырехтомной праца«Вопыт аб няроўнасцi чалавечых рас», у якім сцвярджаў, што белая раса маеперавагі над іншымі, а яе элітай з'яўляецца арыйцы. Да арыйцаў ён адносіў насельніцтва Скандинавського паўвострава,Англіі, Ірландыі, Галандыі, часткі Францыі і Германіі. Габіно лічыў немцаў,якія жывуць на захадзе Германіі лепшымі арыйцамі. Чэмберлен сфармаваў расавуютэорыю, даказвала перавагі арыйцаў: «Гасподзь Бог ускладаецца зараз толькі на адныхнемцаў? " Чэмберлен стаў больш упартай нямецкім нацыяналістам чым самі немцы.Сустрэча яго з Гітлерам зрабіла на апошняга велізарны ўплыў.
Важнуюролю ў станаўленні ідэалогіі нацызму адыграла невялікае Грамадства Туле, штоўтварылася ў Мюнхени заузоры масонскіх ложаў. Сваёй задачай яно абвясціла вывучэння іпапулярызацыю старажытнагерманскай літаратуры і культуры. Таксама члены грамадствапрапагандавалі расавую перавагу немцаў і неабходнасць стварэння трэцяга рэйха. Нагербе Таварыства была намаляваная свастыка, а дывізій грамадства было: «ПамятнуюПомні, што тынемец. Трымай сваю кроў у чысціні! "
Таксама нацысты запазычалі фразиологию аб "Звышчалавека», якая стане кiраваць наЗямлі і культ моцнай асобы ў філосафа Фрыдрыха Ніцшэ. Нацысты лічылі сябе"Сверхлюдьми".
Не да не пасля прыходу да ўлады нацыстаў так і не ўдалося стварыцьскончанай, строгай філасофска-ідэалагічнай сістэмы. Іх ідэалогія былакампіляцыяй расізм, антысэмітызм, шавінізм, нацыяналізм, кансерватызму,сацыялізму і г.д.
5. КрызісВеймарскай рэспублікі. Прыход нацыстаў да ўлады
ЕЭканамічная крызіс 1929-1933 гг стала і крызісам Веймарскайрэспублікі. Вялікая беспрацоўе, масавае спусташэнне сялян і рамеснікаў патрабавалі адўлады экстрэмальных мер для палягчэння становішча народа. Аднак урады,мяняліся, знаходзіліся ў палоне састарэлых схем, яны праводзілі палітыкуэканоміі, зрэзаў і без таго невялікія сацыяльныя выдаткі. Былі павышаныпадаткі на прадметы першай неабходнасці, паменшаныя памеры пенсій, пазбаўленадапамогі беспрацоўных, якія не дасягнулі 21-гадовага ўзросту.
Такая палітыка не магла не выклікаць расчараванні і давалападстава для крытыкі не толькі тых, хто стаяў ля ўлады, але і дэмакратыі наогул.На падзенні аўтарытэту Вэймарскай рэспублікі адбілася і шырока распаўсюджанаямеркаваньне, што яе стварэнні спрыяла ганебная Версальскі пагадненне. Так ці інакш у гадыкрызісу сталі набіраць сілу партыі, якія выступалі супраць дэмакратыі, і сярод іх,перш, нацысты, абяцаюць усталяваць цвёрдую ўладу і вывесці краіну зкрызісу. Уплыў партый, якія выступалі ў падтрымку Веймарскай рэспублікі, хуткападаў, і 1932 яны ўжо прадстаўлялі меншасць грамадзян. Нацысты сталінайбуйнейшай палітычнай партыяй Германіі.
Раздача нацыстамі бясплатных абедаўбеспрацоўным
Масавай базай фашысцкага руху сталінацыяналістычныя настроі рамеснікаў, сялян, ветэранаў вайны, беспрацоўных. Падтрымку нацыстам аказаліўплывовыя колы буйнога капіталу Германіі.
Працоўны клас меншай ступені падвяргаўся ўздзеянню нацыстаў, алезначная яго частка таксама выступала супраць Веймарскай рэспублікі, падтрымлівалакамуністаў - прыхільнікаў сацыялістычнай рэвалюцыі. Разлютаваныя спрэчкі івострая барацьба паміж імі і сацыял-дэмакратамі зрабілі немагчымымі адзіныяантыфашысцкія дзеянні левых сілаў, як гэта было ў Францыі ў 1934-1936 гг Нацыстыздолелі прывабіць на свой бок адчайную у дэмакратыі моладзь: 1 / 3 членаў НСДАПскладалі людзі ва ўзросце да 30 гадоў. Адбілася на паводзінах выбаршчыкаў і тактыкабарацьбы, якую выкарыстоўвалі нацысты. Штурмавікі і эсэсаўцы нападалі намітынгі палітычных супернікаў, білі актывістаў іншых палітычных партый,запалохвалі насельніцтва цэлых раёнаў. Іх дзеянні, у сваю чаргу, дэманстравалі слабасцьзаконнай улады, якая часам не здольная была падтрымліваць элементарны парадак угарадах і гарантаваць бяспеку грамадзян.
Фатальную для Веймарскай рэспублікі ролю згуляліпрадстаўнікі традыцыйнай ваенна-бюракратычнай эліты Германіі, палітычныуплыў якіх не ухіліла рэвалюцыя 1918 г. Яе прадстаўнікі лiчылi, што менавітанацысты з'яўляецца той сілай, якая можа ліквідаваць пагрозу рволюции, эканамічнага краху ізабяспечыць адраджэнне Германіі. На кастрычніка 1931 г. яе нацыяналістычнанастроеныя прадстаўнікі ўтварылі «Гарцбургський фронт», які абвясціўнацыстаў перспектыўнай сілай у краіне і заклікаў прамыслова-фінансавыя колыда іх фінансавання.
Паліцыярасчышчае шлях да рэйхстага для нацысцкіх дэпутатаў
У красавіку 1932 г. праходзілі выбары прэзідэнта рэспублікі. Хоцьна іх перамог Гіндэнбург, Гітлер не нашмат адстаў ад яго. Таго ж годаадбыліся выбары ў парламент, якія яшчэ больш умацавалі пазыцыі нацыстаў. За іхпрагаласавалі 14 млн. выбаршчыкаў або 37%. Асноўнымі супернікамі нацыстаў навыбарах былі сацыял-дэмакраты і камуністы, якія у выпадку аб'ектыўяднанне сваіхнамаганняў маглі б перашкодзіць перамозе нацыстаў. Але гэтага не адбылося. Паслявыбараў было сфарміравана ўрад на чале з фон Папэн. Гэты ўрад атрымала назву «кабінетбаронаў », з-за вялікай колькасці тытулаваных асоб у яго складзе. Уле гэты ўрадне меў ніякай падтрымкі ні ў парламенце, ні ў народзе. Ён спрабаваў дамагчыся падтрымкі збоку нацыстаў, даўшы свабоду дзеянняў для штурмавікоў (СА), аднак гэта толькі ўмацоўваепазіцыі нацыстаў. Нарэшце ў лістападзе 1932 г. адбылося пазачарговаепарламенцкія выбары. На гэтых выбарах ні адна з партый не набрала большасці. Нацыстынават страцілі частка галасоў. За іх прагаласавалі 33% выбарцаў. Па камуністаў галасавала 17%выбаршчыкаў. Гітлер быў у адчаі. Пагаворваюць, што ён быў гатовы накласці на сяберукі. Менавіта ў гэты момант, калі крызіс набліжалася да канца і з'явіліся прыкметыпадзенне ўплыву нацыстаў, вырашальную ролю адыграла ваенна-прамысловая эліта,выкарыстоўвала свой уплыў на прэзідэнта Гіндэнбург, каб ён уручыў мандат нафарміраванне ўрада Адольфу Гітлеру. 20 Студзень 1933 той стаўрэйхсканцлерам - кіраўніком урада.
6. Станаўленне фашысцкайдыктатуры
Доступ да выканаўчай улады, нацысты пачалі паслядоўнуюліквідацыю рэжыму палітычнай дэмакратыі Германіі. Выкарыстаўшы як падставападпал рэйхстага, што ж яго арганізавалі, яны звярнуліся да адкрытагатэрору супраць іх палітычных праціўнікаў - сацыял-дэмакратаў ікамуністаў. Супраць апошніх быў уладкованы адкрыты судовы працэс. Перш Гітлер дамогсяпадпісанне Гіндэнбург спецыяльнага указа "Аб ахове народа ідзяржавы ", ліквідаваў асноўныя правы грамадзян і падаў неабмежаваныяпаўнамоцтвы карным органам. Нацысты правялі новыя выбары ў рэйхстаг,спадзяючыся атрымаць пераважная большасць у ім. Аднак вынікі выбараў усакавіку 1933 г. іх не задаволілі: камуністы і сацыял-дэмакраты,знаходзіліся ў падполлі, атрымалі 30,6% галасоў выбаршчыкаў, нацысты - 43,9%.Не сабраўшы абсалютнай большасці галасоў, нацысты часу канчаткова адмовілісяад спроб прыкрыць свой рэжым хоць бы бачнасцю дэмакратыі і захаванняканстытуцыі.
Нацысцкімарш ў гонар прызначэння Гітлера рейхканцлером (1933 г.)
Важным этапам ўмацавання ўлады Гітлера было знішчэнне імсваіх палітычных праціўнікаў у партыі. Лідэр штурмавікоў (СА) Эрнст Рэмвыступаў за працяг «нацыянал-сацыялістычнай рэвалюцыі», то бок, за перадзелуласнасці ў Нямеччыне, што магло пазбавіць Гітлера падтрымкі буйнага капіталу.Каб рашэннязвязаць праблему кординально Гітлер з дапамогай ахоўных атрадаў (СС) Унічыюна 30 чэрвеня 1934 г. фізічна знішчае кіраўнікоў СА. Гэта падзея увайшло ў гісторыюпад назвай "Ноч доўгіх нажоў"
Прынцып падзелу ўладаў, які ляжаў у аснове Веймарскайрэспублікі, было адпрэчана, заканадаўчыя функцыі перададзены ўраду. Гітлеру жперадалі паўнамоцтвы прэзідэнта Гіндэнбург, які памёр 1934 Так ўсяпаўната ўлады ў Германіі аказалася ў руках Гітлера. Было праведзенаадміністрацыйную рэформу, ліквідавала зямельныя парламенты і органы мясцовагасамакіравання. Улада на ўсіх узроўнях пераходзіла ў рукі не выбарных, апрызначаюцца зверху чыноўнікаў.
У1933 ужо фармальна былі забароненыя ўсе палітычныя партыі? акрамя НСДАП,злілася з дзяржавай. Партыйныя функцыянеры аўтаматычна станавіліся дзяржаўнымічыноўнікамі адпаведнага ўзроўню. Такая рэзкая змена дзяржаўнага строю і грамадскагажыццё суправаджалася гвалтам і спараджала ўзмацненне карных органаўдзяржавы. СА і СС сталі часткай гэтага апарата гвалту. Была створана дзяржаўнаятайную паліцыю (гестапа), а з 1933 г. па ўсёй краіне з'явілісяканцэнтрацыйныя лагеры для ўтрымання ў іх усіх няўгодных рэжыму людзей. Былоліквідаваны асноўныя палітычныя правы грамадзян - свабоду слова, сходаў,недатыкальнасць жылля, тайну перапіскі.
Першыя вязні нацысцкіх канцэнтрацыйныхлагераў
7. Эканамічная палітыкінацыстаў
Важныя змены адбыліся і ў эканоміцы Германіі. Урад Гітлерапайшоў на нечуванае для мірнага часу пашырэнне дзяржаўнага рэгуляваннягаспадарчага жыцця, спачатку - з мэтай выхаду з крызісу.
На сродкі дзяржавы было разгорнута будаўніцтваагульнанацыянальнай сеткі хуткасных аўтастрад, што дазволіла адразу рэзкаскараціць колькасць беспрацоўных і ажывіць будаўнічую індустрыю. Пазнейасноўная ўвага была нададзена паскоранаму развіццю ваеннай прамысловасці.Ваенныя выдаткі павялічыліся з 620 млн да 15500000000 рейхсмарок у1933-1938 гг У мэтах стымулявання эканамічнага росту ўводзілісяпадатковыя льготы. З адначасовым ростам выдаткаў і зніжэннем падаткаў паўстаўдэфіцыт бюджэту, пакрываўся выпускам папяровых грошай. Каб не дапусціцьабясцэньвання іх і рост коштаў, урад увёў кантроль над цэнамі і зарплатайі пачаў паступовы пераход да картачнай сістэме размеркавання. Гэта павялічыламаштабы дзяржаўнага рэгулявання эканомікі.
Асаблівасцю эканомікі нацысцкай Нямеччыне было прамоеадміністрацыйнае рэгуляванне гаспадаркі дзяржавай. Для гэтага ўсіх прадпрымальнікаўбылі аб'яднаны ў галіновыя картэлі і падпарадкавана імперскім міністругаспадаркі. Калі 1936 быў прыняты чатырохгадовы план развіццяваеннай прамысловасці, упаўнаважаным па рэалізацыі гэтага плана прызначыліГ. Герынга. Створанае ім ведамства ўзяло пад кантроль усю эканоміку краіны.Дзяржава стала непасрэдным уладальнікам многіх прадпрыемстваў, якія быліканфіскаваныя галоўным ў габрэяў падчас "перадача ва ўласнасць арыйцаў" прамысловасці. Так,на заводах дзяржаўнага канцэрна "Герман Герынг" было занята600 тыс. работнікаў і выплаўлялі 7290000 т сталі.
Фашысцкаядзяржава ўсталявала таксама кантроль над рынкам працоўнай сілы і працоўныміадносінамі. У гады Веймарскай рэспублікі апошнія будаваліся на прызнаннісупярэчнасці інтарэсаў працоўных і працадаўцаў, якое павінна вырашацца празтарыфныя пагаднення паміж арганізацыямі, якія прадстаўлялі інтарэсы кожнай збакоў. Для нацыстаў такі падыход быў недапушчальным ў прынцыпе. Працоўныяадносіны яны спрабавалі пабудаваць на падставе сваіх ідэй аб перавазенацыянальных інтарэсаў і лічылі магчымым гармонію паміж працай і капіталам ванаглядам дзяржавы. На нацысцкай Германіі была ліквідаваная прафсаюза, азамест іх ўтвораны Германскі працоўнай фронт, які ўключаў рабочых іпрацадаўцаў. Кіраўнікі прадпрыемстваў станавіліся "правадырамі працоўнагакалектыву ", а кантроль над працоўнымі адносінамі перайшоў да адмысловых"Апекуном працы", прызначаных урадам. Кантроль над заработнайплатай быў дапоўнены увядзеннем усеагульнай працоўнай павіннасці.
Пад жорсткідзяржаўны кантроль у нацистський Нямеччыне быў узяты і знешні гандаль. Мэтай яерэгуляванне было імкненне паменшыць залежнасць краіны ад імпарту. Адпаведнапрымаліся меры па развіццю тых галін прамысловасці, якія засланялі імпарт:сінтэтычны бензін, каўчук. Усё гэта таксама дыктавалася агульнай ваеннайпадрыхтоўкай нацыстаў і быў разьлічаны на нейтралізацыю магчымай, у выпадкувайны, блакады Германіі.
Дапачатку Другойсусветнай вайны эканоміка Германіі кардынальна змянілася. Пры захаванніпрыватнай уласнасці было істотна абмежаваная свабода прадпрымальніцтва. Рынак тавараўі паслуг, рынак працы заступіла дзяржаўная рэгламентацыя. Практычна перасталафункцыянаваць рынкавая эканоміка. Увесь комплекс гэтых мерапрыемстваў паскорыў выхадГерманіі з крызісу. У 1935 г. яна дасягнула дакрызіснага ўзроўню вытворчасці, ада 1939 г. значна перавышала яго. Скарацілася беспрацоўя: 1933яна складала 6 млн. чалавек, 1934 г. - 3 млн., 1936 г. - было амальліквідавана. Але ў самім выхадзе з крызісу не было нічога фенаменальнага, бо з1933 ўсе краіны Захаду ўступілі ў паласу эканамічнага ажыўлення. Вартамець на ўвазе, што больш высокія тэмпы аднаўлення ў Германіі былі ў значнай ступеніабумоўленыя мілітарызацыяй яе эканомікі. Коштам гэтых поспехаў стала поўная ліквідацыяправоў і свабод грамадзян, створаная ў краіне атмасфера прымусовага аднадумстве,шавіністычнага разгулу і агульнай падазронасці.
8. Масавае гвалт.Рэпрэсіі. Антысэмітызм
Жыццё ў нацистський Нямеччыны моцнаадрознівалася ад тых жаданых карцін, створаных прапагандай. Гвалтстала масавым. Толькі да пачатку 1935 г. было забіта больш 4200праціўнікаў нацызму, арыштавана 515 тыс. чалавек. Да пачатку 1939 г. ўзаключэнні знаходзіліся больш за 300 тыс. душ. Сотні тысяч немцаў эмігравалі, ууключаючы колер творчай інтэлігенцыі - фізік Альберт Эйнштейн, пісьменнікіТомас і Генрых манны-Ліён Фейхтвангер, Бертольд Брэхт, кампазітары Ган Уйснер,Ота Клемперер, Паўль Гиндемит.
Публічнае прыніжэньне нацыстамігабрэяў
Антысэмітызмстаў афіцыйнай палітыкай фашысцкага дзяржавы (на 1933 г. у Германіі пражывалакаля 500 тысяч габрэяў). Ужо з Вясной 1933 г. пачаўся арганізаваны ўладамібайкот ўсіх устаноў, якія належалі габрэям. У 1935 г. было прынята серыюзаконаў, якія пазбавілі габрэяў нямецкага грамадзянства і забаранілі ім займацьпасады ў дзяржаўным апараце («Нюрберзьки законы»). Змешаныя шлюбы забараняліся. З1939 габрэяў пачалі высяляць ў спецыяльна адведзеныя дома і кварталы(Гета). Ім не дазвалялі з'яўляцца ў грамадскіх месцах, звяртацца да многіхвідаў дзейнасці, яны былі абавязаны пастаянна насіць на вопратцы нашытымі жоўтуюшасціканцовую зорку. У ноч з 9 на 10 лістапада 1938 ўладаарганізавала габрэйскі пагром ("крыштальную ноч", калі былі пабітыя іразрабавана яўрэйскія крамы, аптэкі i г.д.), ахвярамі якога сталі дзесяткітысяч чалавек. Так была падрыхтавана глеба для знішчэння яўрэяў у акупаваныхГерманіяй у гады вайны краінах. 6000000 габрэяў сталі ахвярай расавагавар'яцтва нацыстаў.
Акрамя габрэяў расавай дыскрымінацыі, пачынаючы з 1935 г. быліпадданыя і цыганы (у Нямеччыне іх пражывала каля 22 тыс. чал.) Яны мелібыць вынішчаны як прадстаўнікі «нищои» расы.
Нацизм імкнуўся ўсталяваць кантроль і над свядомасцю людзей.Сродкі масавай інфармацыі - друк, радыё - залежалі ад міністрапрапаганды Й. Гебельса. Яго ведамства было пастаўлена на службу нацызму:мастакі, паэты, кампазітары павінны праслаўляць Гітлера, апяваць перавагіарыйскай расы і новых парадкаў. Веліч Германіі мелі ўвасабляць цыклапічныхбудынкі.
Спальванне нацыстамі кніг
Кантроль над масавай свядомасцю ажыццяўляўся і празтатальны ахоп насельніцтва нацысцкімі арганізацыямі і палітычнымікампаніямі. Германскі працоўнай фронт аб'ядноўваў 23000000 чалавек, да моладзевайарганізацыі "Гітлер-югенд" належала больш 8 млн. Членства ў іхбыло абавязковым. Акрамя таго, існавалі розныя нацыянал-сацыялістычная саюзы,аб'ядноўвалі людзей па прафесіях, схільнасцямі, захапленнямі і г.д. Усе яны былінаведваць мітынгі і сходы, удзельнічаць у масавых мерапрыемствах. Ухіленне адусяго гэтага была доказам нязгоды і дазваляла мэтанакіравана змагацца з ягопраявамі.
Дакументы, матэрыялы
З размовы Эберта з намеснікамначальніка генеральнага штаба Гренером 9 лістапада 1918 г.
Гренер: "Мае ўрад мае намерахоўваць Нямеччыну ад анархіі і аднавіць парадак? "
Эберт: "Так, мае намер".
Г. - У такім выпадку вярхоўнае камандаванне падтрымлівацьдысцыпліну ў войску і мірна завядзе яе на радзіму.
Э. - Як ставіцца вярхоўнае камандаванне да салдацкімрады?
Г. - Аддадзена загады ставіцца да іх дружалюбна.
Э. - На што чакае вярхоўнае камандаванне ад урада?
Г. - Вярхоўнае камандаванне чакае, што ўрадсупрацоўнічаць з афіцэрскім корпусам у падаўленні бальшавізму і ўпадтрыманні дысцыпліны ў войску.
Э. - Ці захавае фельдмаршал (Гіндэнбург) камандавання?
Р. - Так.
Э. - Перадайце фельдмаршалу падзяку ўраду.
Пытанне да дакумента
На якіх наступстваў прывяла гэтая гутарка?
Веймарская канстытуцыя. 11 жніўня1919
(Вынятка)
? Артыкул 20. Рэйхстаг складаецца з дэпутатаў нямецкаганарода.
Артыкул 21. Дэпутаты з'яўляюцца прадстаўнікамі ўсяго народа. Яныпадпарадкоўваюцца толькі сваёй сумлення і не звязаныя мандатамі.
Артыкул 22. Дэпутаты абіраюцца ўсеагульнага, роўнага, прамой ітайнай падачай галасоў на асновах прапарцыйнага прадстаўніцтва, мужчынамі і жанчынамі, дасягнулі 20-гадовага ўзросту.
Артыкул 23. Рэйхстаг абіраецца на 4 гады.
Артыкул 41. Прэзідэнт імперыі абіраецца ўсім нямецкімнародам. Можа быць абраны кожны немец, якому споўнілася 35 гадоў.
Артыкул 43. Прэзідэнт імперыі абіраецца на 7 гадоў.Перавыбранне магчыма ...
Артыкул 109. Усе немцы роўныя перад законам. Мужчыны і жанчынымаюць у прынцыпе аднолькавыя правы і нясуць аднолькавыя абавязкі. Публічна-прававыяпрывілеі і абмежаванні, абумоўленыя нараджэннем ці станам, падлягаюць адмене.
Артыкул 114. Свабода асобы недатыкальная.
Артыкул 115. Жыллё кожнага немца з'яўляецца яго вольным сховішчам.Яно недатыкальна.
Артыкул 118. Кожны немец мае права ў межах агульныхзаконаў вольна выказваць свае думкі вусна, ў прэсе, сродкамі малюнкі ціінакш. У гэтым праве яго не павінны стрымліваць ніякія адносіны ў працы абослужбе, і ніхто не мае права прычыняць яму ўрону за тое, што ён карыстаеццагэтым правам. Цэнзура не дапускаецца.
Артыкул 123. Усе немцы маюць права збірацца мірна і беззброі, не робячы папярэдняга заявы і не пытаючы асаблівага дазволу.
Артыкул 124. Усе немцы маюць права ўтвараць саюзы абосаюзы ў мэтах, не супярэчаць крымінальных законах. Гэта права не можападвяргацца абмежаванню мерамі прымусовага характару.
Артыкул 125. Гарантуюцца свабода і таямніца выбараў.
Артыкул 153. Уласнасць забяспечваецца канстытуцыяй.
Пытанне да дакумента
Дакажыце, што Веймарская канстытуцыя мела дэмакратычныхарактар.
Выказванне Гітлера пасля паразы"Піўны путч" (1923 г.)
? Калі я зноў зьвярнуся да палітыкі, то гэта будзе новая палітыка.На змену таму, каб заваёўваць ўлада з дапамогай зброі, мы, на злодэпутатам-каталікам і марксісты, мітусня нос у рэйхстаг. Праўда, трэбабудзе больш часу, каб іх переголосовать, чым на тое, каб іх перастраляць? Алеіх уласная канстытуцыя прывядзе нас да поспеху. Кожная легальная працэдура працягваеццадоўга?, але рана ці позна мы заваюем большасць, а такім чынам, і Нямеччыну ".
Пытанні да дакумента
1. Чамунацысты пагарджалі дэмакратычныя працэдуры і адначасова выкарыстоўвалі іх длязахопу ўлады?
2. Якіястановішча Веймарскай канстытуцыі спрыялі ажыццяўленню планаў нацыстаў?
Задача з нямецкага падручнікаматэматыцы для сярэдніх школ. 1939
"Юнкерс" вылецеў з грузаў 12 тузінаў бомбаў, кожнаявагой 10 кг. Самалёт трымае курс на Варшаву, цэнтр сусветнага яўрэйства. Ёнбамбуе гэты горад. У выпадку вылету з поўным бомбавай нагрузкай і поўнымібензабака, якія змяшчаюць 1500 кг паліва,. самалёт важыць 8 т. Звяртаннем самалёта з яго крыжовага паходу ён усё яшчэ мае 230 кггаручага. Якая ўласная вага самалёта?
Пытанні да дакумента
1. Якаяваша меркаванне аб задачы?
2. З чымзвязана яе з'яўленне ў школьным падручніку?
3. Якуюролю гуляла прапаганда ў станаўленні і зацвярджэнні таталітарных рэжымаў?
4. Якіяідэалагічныя штампы былі закладзеныя ў задачы?
Пытанні і заданні
1. Якіяпрычыны і следства Лістападаўскі рэвалюцыі 1918 г.?
2. Чамукамуністы не змаглі ўзяць уладу падчас рэвалюцыйностью падзей 1918-1919 рр.?
3. Наякіх прынцыпах была створана Веймарскую рэспубліку? Высветліце слабыя бакіВеймарскай рэспублікі.
4. Якіяпрычыны ўзнікнення фашызму ў Германіі?
5. Якіянаступствы эканамічнага крызісу 30-х гг для Германіі?
6.Высветліце этапы прыходу нацистив даулады. Якія фактары спрыялі гэтаму працэсу?
7. Дайцехарактарыстыку нацистськогорэжыму ў Германіі.
8. Якможна ацаніць эканамічную палітыку нацыстаў?
9. Якуюмэта пераследвалі нацысты у сваёй ўнутранай палітыцы? Дайце маральна-прававуюацэнку метадам, якія выкарыстоўвалі нацисти для дасягнення сваёй мэты.
10. Чамурасізм стаў адной з прасноў нацизму?
Запомніце даты:
3 лістападзе 1918 года- Пачатак рэвалюцыі ўГерманіі.
9 лістапада 1918 г.- Звяржэнне манархііі абвяшчэнне рэспублікі.
Студзеня 1919- Збройны выступкамуністаў у Берліне.
1919-1933 гг- Веймарскаярэспубліка.
Красавік-май 1919- Баварская савецкаярэспубліка.
1923- Мяцеж нацыстаў уБаварыі.
1933- Усталяваннефашысцкай дыктатуры ў Германіі.
Беларускую