У гісторыі Візантыйскай імперыі апошнім перыядам яе магутнасці лічыцца эпоха праўлення дынастыі Комніны (1081-1204 гг.) Імператары гэтай дынастыі на сто гадоў адрадзілі сілу і славу імперыі. Заснавальнік дынастыі, Аляксей І Комнін здолеў, у часы, калі гібель Візантыі здавалася непазбежнай, выратаваць краіну, перамогшы турак-сельджукаў, нарманаў і печанегаў
Па наступных Комніны Візантыя працягвала весці паспяховыя вайны. Найбольш небяспечным ворагам візантыйцаў заставаўся Румский султанат, адукаваны туркамі-сельджукамі. У 1176 г. імператар Мануіл I Комнін (1143-1180 гг) пачаў грандыёзны паход супраць сельджукаў, аднак у бітве ў малоазийского горада Мириокефала быў дашчэнту разгромлены імі. Пасля той бітвы візантыйцы страцілі большую частку сваіх уладанняў у Малой Азіі. У канцы XII ст. Візантыйская імперыя на ўсіх сваіх межах перайшла да абароны.
У 1204 г. падчас Чацвёртага крыжовага паходу, Канстанцінопаль захапілі крыжакі і ўтварылі Лацінскую імперыю. Аднак пакарыць усе візантыйскія зямлі лаціняне не змаглі. Пераемніцай Візантыі сталі праваслаўныя дзяржавы: Нікейскі імперыя, Эпирский деспотат, Трапезундская імперыя. Арганізатарам справе адраджэння Візантыі стала Нікейскі імперыя
Візантыйскую імперыю было адноўлена за Нікейскага імператара Міхаіла VIII Палеолага (1259-1282 гг), заснавальніка апошняй дынастыі візантыйскіх імператараў. Адбылося гэта У 1261 г., калі яго войска амаль без супраціву заняў Канстанцінопаль.
Беларускую