Узімку 1942/43 гг падчас вайны наступіў пералом. 19 лістапада перайшлі ў наступ войскі Паўднёва-Заходняга і Данскога франтоў, а на наступны дзень - Сталінградскага фронту. Пераадольваючы супраціў праціўніка, 23 лістапада сілы надыходзячых франтоў злучыліся ў раёне мястэчка Калач-на-Доне. З прычыны гэтага ў асяроддзі пад Сталінградам апынуліся 22 дывізіі і 160 асобных частак 6-й палявой і 4-й танкавай нямецкіх войскаў агульнай колькасцю 330 тыс. салдат і афіцэраў. Спроба ўдарнай групоўкі ў складзе 650 танкаў звонку прарваць акружэнне пасля 12-дзённага бою (12 - 24 снежня) завяршылася няўдачай. 16 сьнежня перайшлі ў наступ сілы Варонежскага і правага крыла Паўднёва-Заходняга франтоў. Пад іх ударамі загінулі 8-я італьянская і 3-я румынская арміі, якія трымалі абарону на правым беразе Дона. У ходзе баёў частцы першай гвардзейскай арміі Паўднёва-Заходняга фронту ўступілі на тэрыторыю Украіны і 18 снежня вызвалілі сяло Пивнивка Ворошиловградской вобласці
Перад новым годам надзеі нямецкага камандавання на выратаванне акружанай групоўкі дарэшты праваліліся. Зрэшты баі пад Сталінградам працягваліся яшчэ больш за месяц і скончыліся 2 люты 1943 поўным знішчэннем ворага. Гэтая катастрафічная параза Германіі вызначыла ўвесь далейшы ход вайны
У студзені савецкія арміі перайшлі ў наступ па ўсёй лініі фронту ад Варонежа да Каўказа. Ад гітлераўцаў былі вызваленыя велізарныя тэрыторыі. Да 18 лютага савецкія войскі ўвайшлі ў Краснадар, Растоў-на-Доне, Курск, Белгарад. Люты 14 немцы пакінулі Ворошиловград, а 16 лютага - Харкаў. На 18 лютага перадавыя часткі Бранскага, Варонежскага і Паўднёва-Заходняга франтоў ушчыльную падышлі да Арлу, Сум, Днепрапятроўска і Запарожжа. З прычыны савецкага наступу ў лістападзе - лютым 1942/43 гадоў страты нямецкай арміі склалі 1,7 млн чалавек (100 дывізій), 24 тыс. гармат, 3,5 тыс. танкаў, 4,3 тыс. самалётаў
Але ў пачатку сакавіка праціўнік здолеў сабрацца з сіламі і перайсці ў рашучае контрнаступленне. На працягу 4 - сакавіка 25 першы і 4-я танкавыя арміі генерал-фельдмаршала Манштэйн прасунуліся да Северскага донца і зноў захапілі Харкаў і Белгарад. Пасля гэтага да лета на франтах настаў зацішша. Абедзве боку рыхтаваліся да новых баях
Коштам мабілізацыі рэзерваў нямецкаму камандаванню ўдалося засяродзіць значныя сілы на участку фронту Арол - Белгарад. Улетку 1943 г. планавалася нанесці ўдары з поўначы і поўдня па Курск, каб акружыць савецкія войскі на Курскам выступе, а затым разгарнуць шырокамаштабнае наступ, якое павінна было змяніць ход вайны на карысць Германіі (аперацыя "Цытадэль"). 5 Ліпеня надыходам нямецкіх танкавых войскаў у раёнах Поныри і Прохараўка, пачалася грандыёзная Курская бітва. Насуперак усяму, вораг не змог пераадолець добра падрыхтаваную савецкую абарону. А ўжо 12 ліпеня перайшлі ў контрнаступленне войскі Бранскага і Стэпавага франтоў. За 50 дзён бесперапынных баёў немцы страцілі 500 тыс. салдат і афіцэраў (30 дывізій) і вымушаны былі адступаць, пакінуўшы да канца жніўня Арол, Белгарад і Харкаў.
Развіваючы поспех, у верасні савецкія войскі вызвалілі Данбас і Левабярэжжа і выйшлі да Дняпра. У той жа час было праведзена перафармаванне савецкіх войскаў. Варонежскі фронт перайменавалі ў 1-й Украінскі (камандуючы Мікалай Ватутин), Стэпавы фронт - на 2-й Украінскі (камандуючы Іван Конев), Паўднёва-Заходні - на 3-й Украінскі фронт (камандуючы Р. Я. Маліноўскі), Паўднёвы - на 4-й Украінскі фронт (камандуючы Фёдар Талбухін)
21 верасня пачалася бітва за Дняпро, які гітлераўцы ператварылі ў асноўны элемент магутнай ахоўнай лініі, названай "Усходнім валам". Абарону па Дняпры трымалі нямецкія групы армій "Цэнтр" (у Беларусі), "Поўдзень" і "А" (ва Украіне). Войскі 1-га Украінскага фронту атрымалася захапіць плацдарм на правым беразе ракі, у раёне Вялікага Букрина. Зрэшты развіць наступленне на гэтым напрамку апынулася занадта складана. Тады была прадпрынятая спроба фарсіраваць Днепр паўночней Кіева. Войскі 38-й арміі захапілі плацдарм у раёне Лютежа. Адсюль лістапада 3 пачаліся баі за вызваленне Кіева. 6 лістапада савецкія войскі атрымалі сталіцу Ўкраіны і прасунуліся далей на захад. Спрабуючы вярнуць Кіеў любой цаной, немцы перайшлі ў контрнаступленне і зноў захапілі страчаныя было Жытомір і Коростень. У ходзе двухтыднёвых баёў (13 - 25 лістапада) нямецкі контрнаступленне кончыўся.
выніку наступу 1-га і 2-га Украінскіх франтоў у раёне Кіева - Жытоміра і Кременчуге - Днепрапятроўска паміж імі ўтварыўся глыбокі Корсунска выступленне, якое ўтрымлівалі восьмай палявая і 1-я танкавая арміі нямецкай групы армій "Поўдзень". 24 Студзеня 1944 пачаліся дзеянні з мэтай поўнага акружэння гэтых армій, а ўжо 28 Студзень сілы абодвух Украінскіх франтоў злучыліся ў Звенигородки. У "катле" апынуліся 73 тыс. нямецкіх салдат і афіцэраў. Спробы прарваць акружэнне знешніх ударам з боку Умані не да чаму не прывялi, і 17 лютага акружаная групоўка праціўніка была знішчана, пры гэтым загінула больш за 50 тыс. гітлераўцаў. У гонар гэтых падзей горад Корсунь перайменавалі ў Корсунь-Шаўчэнкаўскі
Корсунь-Шаўчэнкаўскі аперацыя праводзілася роўна праз год пасля Сталінградскай бітвы, пры тым жа умовах надвор'я, зь выкарыстаннем з абодвух бакоў тых жа стратэгічных прыёмаў. Чарговая цяжкая параза падарвала сілы гітлераўцаў і на працягу сакавіка яны адступілі з правабярэжжа
Ваенныя дзеянні на поўдні вызначыліся ўдалай Березнеговатом-Снигуривской аперацыяй 6 - 18 сакавіка. За тыя 12 дзён войскі 3-га Украінскага фронту атачылі і знішчылі часткі 6-й нямецкай і 3-й румынскай армій групы армій "А" (8 дывізій). Адразу пасля гэтага быў звольнены Херсон (13 сакавіка), Мікалаеў (28 сакавіка) і Адэсу (10 красавіка)
8 красавіка - 12 мая 1944 сіламі 4-га Украінскага фронту і Асобнай Прыморскай арміі пры падтрымцы караблёў Чарнаморскага флоту і Азоўскай флатыліі немцаў былі выбітыя з Крыма
Яшчэ ў сакавіку войскі 2-га Украінскага фронту, пераследуючы 8-ю армію праціўніка, выйшлі на даваенны савецка-румынскую мяжу - раку Прут.
Непазбежная паражэнне Германіі станавілася відавочнай. І чым далей лінія фронту прасоўвалася на захад, тым вастрэй ўставаў пытанне будучыні прылады Польшчы і заходнеўкраінскіх абласцей. Правадыры польскага руху супраціву бачылі Галічыны і Валынь ў складзе адроджанай Польшчы, а лідэры УПА песцілі надзею на адраджэнне Украінскай дзяржавы. Таму ўкраінскі-польскія адносіны летам 1943 г. вельмі абвастрыліся і перараслі ў жорсткія ўзброеныя сутыкненні паміж сіламі Украінскай паўстанцкай арміі і польскай Арміяй Краёвай. У ходзе супрацьстаяння, які ахапіў галоўным чынам Валынь, пацярпелі дзесяткі тысяч украінскіх і польскіх мірных жыхароў. Але пасляваенная лёс Польшчы і Украіны вырашаўся без удзелу абодвух паняволеных народаў: дзяржавы-пераможцы (СССР, ЗША і Вялікабрытанія) акрэслілі межы пасляваеннай Еўропы на канферэнцыях у Тэгеране (28 лістапада - 1 снежня 1943) і ў Ялце (4 - Люты 11 1945)
Пасля недоўгачасовага адпачынку савецкія войскі пачалі гадовую наступальную кампанію 1944 г. На савецка-нямецкім фронце Чырвонай арміі колькасцю у 6,6 млн чалавек супрацьстаялі сілы вермахта колькасцю 4300000 чалавек. На тую пару камандавання 1-м Украінскім фронтам перайшло да Георгія Жукава (генерал арміі Ватутин загінуў вясной 1944 г.). У ліпені узначаленыя ім войскі пайшлі ў рашучае наступленне супраць нямецкай групы армій "Паўночная Ўкраіна", перанеслі баявыя дзеяньні на тэрыторыю Польшчы, выйшлі да Вісле і прыпынілі прасоўванне толькі на подступах да Варшаве. Падчас Львоўска-Сандамірскай наступальнай аперацыі (13 ліпеня - 29 жніўня 1944) галоўныя сілы "Паўночнай Украіна" была разгромлена. Адначасова перайшлі ў наступ сілы 2-га і 3-га Украінскіх франтоў. На тэрыторыі Малдавіі імі было праведзена Ясско-Кішынёўскага аперацыю па асяроддзю і разгрому нямецка-румынскіх войскаў групы "Паўднёвая Украіна" (20 - 29 жніўня). З прычыны гэтага Румынія капітулявала (24 жніўня) і прыаб'ядналася з антыгітлераўскай блока
8 кастрычніка было звольнена апошні населены пункт Украінскай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі ў яе даваенных межах - сяло Лавочное ў Карпатах. Адразу таму савецкія войскі перайшлі горы. 27 кастрычніка з баямі было здабыта Ужгород і вайна перакінулася на тэрыторыі нямецкіх сатэлітаў - Венгрыі і Славакіі
У 1945 г. войскі 1-га Украінскага фронту вызвалялі Польшчу і ўдзельнічалі ў штурме Берліна. Войскі 2-га, 3-га і 4-га Украінскіх франтоў завяршылі сваё пераможнае шэсце на тэрыторыі Чэхаславакіі, Венгрыі і Аўстрыі
Беларускую