Усе нягоды, якія выпалі на долю Еўропы ў XIV - XV стагоддзя, мелі вялікі ўплыў на царкоўную і духоўнае жыццё грамадства. Усе чакалі адкуплення грахоў і Страшнага суду. Але гэта імкненне ўступала ў супярэчнасць з далёка не святы жыццём вышэйшага духавенства, якое павінна клапаціцца аб душах вернікаў. Такія супярэчнасці пацягнулі росквіт ерэтычных вучэнняў. На гэты раз на чале ерэтыкоў стаялі навукоўцы-багасловы, якім было добра вядома Святое Пісанне. Адным з такіх багасловаў быў Ян Гус (1370 - 1415), магістр Пражскага універсітэта, пакутніцкая смерць якога стала штуршком да магутнага паўстання ў Чэхіі
Ян Гус праславіўся сваімі лекцыямі і пропаведзямі. Яго ведаў і любіў просты народ. У сваіх казаннях Гус асуджаў беспарадак у царкве, вымагальніцтва святароў, раскошная жыццё вышэйшых царкоўных іерархаў. Ян Гус рашуча выступаў супраць продажу індульгенцый і платы за службу царкоўных абрадаў. Ён патрабаваў ўвядзення жорсткіх пакаранняў для тых, хто купляў царкоўныя пасады. Будучы патрыётам сваёй радзімы ён выступаў супраць засілля немцаў у краіне (Чэхія была складовай Свяшчэннай Рымскай імперыі, у краіне кіравалі замежныя дынастыі, усе важныя дзяржаўныя пасады займалі немцы, лепшыя землі таксама былі ва ўласнасці нямецкіх феадалаў). Ён патрабаваў, каб чэхі былі гаспадарамі ў сваёй краіне, выступаў за развіццё чэшскай культуры. Ён пераклаў на чэшскую мову Біблію, што дазволіла народу бліжэй пазнаёміцца са Святым Пісаннем. Галоўным у яго пропаведзях было тое, што ён ставіў словы Святога Пісання вышэй аўтарытэту таты і царкоўных сабораў. Будучы чалавекам сумленным і прынцыповым, ён не падтрымліваў папскія пастановы, якія супярэчаць Пісаньня. Такім чынам канфлікт Яна Гуса з царквой стаў непазбежным
непакорлівага і "заражанага" ерассю магістра выклікалі на царкоўны сабор, які пад старшынствам імператара Жыгімонта было склікана ў горадзе Канстанцы з мэтай пакончыць з вялікай схізмы (расколам) і ліквідаваць некаторыя недахопы царквы
Прыбыўшы ў Канстанца, Ян Гус, маючы ахоўную грамату ад імператара, гатовы быў адрачыся ад сваіх поглядаў, калі яму будзе даказана на аснове Святога Пісання, што ён памыляецца. Але каталіцкія багасловы не жадалі ўступаць у палеміку з ерэтыком, а патрабавалі простага адрачэння. На ўсе просьбы і перакананні Гус адказваў, што не трэба накладваць на яго "пятлю пажыццёвага асуджэння, прымушаючы яго хлусіць і ісці супраць сумлення". Нарэшце, яго абвясцілі ерэтыком, нягледзячы на імператарскую ахоўную грамату, арыштавалі і кінулі ў турму. Але нават гэта не зламала яго. Ён працягваў адстойваць свае погляды. Па прысудзе сабора 6 ліпень 1415 г. Яна Гуса спалілі на вогнішчы . А ўвесь чэшскі народ быў адлучаны ад царквы.
Беларускую